Bisschop Jan Liesen voor hij werd geïnstalleerd als bisschop van Breda in de Sint-Antoniuskathedraal (Web).
"Bent u de laatste bisschop van het bisdom?” Gaat de kerk nu eindelijk ter ziele en is het gedaan?”
Jacqueline Marie | 7 JUNI 2023
Op 26 november 2011 vroeg een journalist aan de zojuist ingewijde bisschop van Breda “Bent u de laatste bisschop van het bisdom?” Gaat de kerk nu eindelijk ter ziele en is het gedaan?”
Tegenwoordig gaat nog maar 1% van alle katholieken in Breda naar de mis, hoewel het historisch gezien een zeer katholiek bisdom in Nederland is. Bisschop Liesen is in het bisdom geboren en getogen, maar het grootste deel van zijn priesterschap bracht hij buiten Noord-Brabant door.
In 1968, een decennium voor hij naar het seminarie ging, sloten alle seminaries in Nederland (ongeveer 30 in totaal) hun deuren. Deze verschuiving had een direct effect op de roeping: in één jaar tijd daalden de aanmeldingen naar 0. Bisschop Liesen wist niet welk pad hij moest bewandelen toen hij als jongeman voor het eerst de roeping tot het priesterschap voelde.
Uiteindelijk ging hij naar de naastgelegen provincie Limburg en meldde zich aan bij een nieuw seminarie dat pas was opgericht door de toenmalige bisschop – een bisschop die was aangesteld om mannen voor het priesterschap klaar te stomen volgens de visie van Vaticaan II. Sommigen bekeken dit nieuwe seminarie met afgunst omdat andere bisschoppen hun seminarie hadden moeten sluiten. De bisschop in Breda, bisschop Liesens eigen bisschop, had in die tijd geen vaststaande plannen voor hem. Hij bleef dus in het bisdom Roermond en was jarenlang erg gelukkig als priester, eerst in de parochie en later als leraar in het seminarie.
Bisschop Liesen was eraan gewend om ergens moeite voor te moeten doen. Zijn zelfgekozen motto als bisschop “Deus Providebit” (God geeft) vindt zijn inspiratie in het verhaal van Abraham, in Genesis vers 12-14. Bisschop Liesen heeft in zijn leven ingrijpende momenten meegemaakt waarop dit motto duidelijk waarheid is geworden. Momenten waarop hij ertoe werd geroepen om alles achter zich te laten, het onbekende pad te volgen en te leren op de Schepper te vertrouwen. Tijden dat hij zich moest “overgeven aan Gods wil, niet aan wat comfortabel aanvoelt. Uit deze houding komt zijn reactie voort toen de pauselijke Nuntius hem in 2010 belde en hem vertelde dat de paus wilde dat hij bisschop werd: ” Ja, het is mijn taak om te doen wat u wilt, dus als dit het pad is dat God kiest, zal ik dat volgen.”
Toen hij in 2012 in Breda aankwam, vond hij daar een kerk die gericht was op het behouden van het kleine aantal overgebleven parochianen. Parochianen die liturgieën hielden en een parochie die hem zelfs met thee en koffie verwelkomde, en die voor hem klaar stond … op het altaar. Deze acties waren geen vorm van rebellie, maar het resultaat van het kleine aantal mensen dat probeerde, zo goed en zo kwaad als het ging, de parochie in leven te houden. Hij wist dat er iets moest veranderen, maar zag nog niet onmiddellijk wat de weg vooruit was. Er was tijd nodig om te luisteren en de mensen beter te leren kennen. Er was tijd nodig om te bidden en naar God te luisteren.
In 2018 ontdekten ze de boeken van GK. Bisschop Liesen vertelt dat het begon met parochianen die het gevoel hadden van “na ons is er niets meer”, maar dat ze “in dit boek een realistisch alternatief vonden, dat het niet hoeft te blijven zoals het nu is, dat het ook anders kan.”
Toen bisschop Liesen het boek las, voelde hij: “Dit is authentiek. Dit is geen bekering van de geest, maar van het hart. Dit gaat echt helemaal terug naar Jezus Christus en naar hoe Hij zijn Kerk opbouwde: dit is wat we nodig hebben. De focus verschoof naar dat van een missionair bisdom. “Hoe meer we dat deden, hoe enthousiaster we werden.” In 2019 stuurden ze afgevaardigden naar GK-conferenties in het Verenigd Koninkrijk en naar Fulda in Duitsland. Vervolgens hielden ze in maart 2022 hun eigen Conferentie De missionaire parochie in Nederland en pater James Mallon kwam om hen toe te spreken. Bisschop Liesen voelde dat het momentum daar was – middenin die moeizame periode was daar de geboorte van een nieuw licht voor vernieuwing binnen de katholieke kerk in Nederland.
“Het veranderde de sfeer totaal. Het was geen zakelijke bijeenkomst meer waar je moest weten wie wie was om je werk te doen. Het ging over Jezus, over zijn vriend zijn, over hoe hij onze Redder is. Alles veranderde.”
Het was geen eenvoudige taak om een missionair bisdom te worden: het betekende een verschuiving in de visie, het personeel en de organisatie van de parochie. Bisschop Liesen wilde dat het bisdom een voorbeeld was voor alle parochies, op zo’n manier dat als ze ervoor kozen om ook hun missionaire identiteit aan te nemen, ze een voorbeeld hadden op bisdomniveau.
In juni 2022, toen ze in het kantoor van het bisdom hun jaar afsloten, en bisschop Liesen op het punt stond een retraite in Duitsland te geven… voelde hij zich niet lekker. Hij weet het aan de hoeveelheid werk. Maar tegen de tijd dat de retraite begon, wist hij dat er iets echt mis was. Toen hij thuiskwam, kreeg hij de prognose van zijn huisarts: uitgezaaide darmkanker stadium 4. Het was terminaal: er werd hem verteld dat hij nog minder dan een jaar te leven had.
“Ik kon het niet geloven – weet u, we waren er zo klaar voor, zo gedreven om te werken aan de vernieuwing van de kerk. Waarom gebeurt dit nu met me? Ik vond het heel moeilijk om dat te begrijpen.”
Hij voelde hoe de grenzen van de toekomst zich voor hem uitstrekten, alsof Abraham hem opnieuw toeriep het onbekende pad te volgen. Hij koos ervoor om zich eraan over te geven: “Als dit het pad is dat God mij vraagt om te volgen, ben ik er klaar voor.“ Het leek erop dat er een einde kwam aan zijn rol in deze vernieuwing.
Het plan om het bisdom te vernieuwen werd voortgezet, ondanks dat bisschop Liesen in het ziekenhuis lag.
Dit werk staat nog in de kinderschoenen. Hij zegt: “Ik weet dat we er nog niet zijn, bij lange na nog niet. Het is nog niet eens ons eigen werk, maar er verandert iets op een hoopvolle manier. Het bisdom van Breda vertrouwt erop dat de Heilige Geest leiders de kracht geeft om harten te openen. De verandering is in aantocht.
En hoe gaat het met bisschop Liesen? Die heeft net een nieuwe diagnose gekregen… zijn kankergezwel wordt kleiner; zijn gezondheid keert terug.
“Ik heb ervaren dat de confrontatie met de dood alles op zijn kop zet en je aan het denken zet over wat echt het belangrijkste is. Dat was het begin. Het is mij opnieuw duidelijk geworden dat, meer nog dan het besef dat de dood onvermijdelijk is, de liefde van Christus in staat is om alles in de juiste volgorde te brengen. De prognose is nu enorm verbeterd! Er is nu niet alleen meer behandeling, maar – en er is nog een lange weg te gaan – genezing is ook mogelijk.”
Tien jaar geleden gaf een journalist de kerk in Breda de prognose terminaal.
Een jaar geleden zagen de artsen hetzelfde voor bisschop Liesen.
Maar God had andere plannen: wat eerst op het einde leek, werd “God zag dat het goed was om het werk wat nu wordt gedaan af te maken, om vele levens te redden.” (Genesis 50:20)
Deus Providebit – God geeft.
Bid voor bisschop Jan Liesen en de Kerk in Nederland!
